Nghệ sĩ Văn Toản quen mặt với khán giả qua nhiều bộ phim truyền hình Việt. Tuy nhiên, ông không thích gọi là nghệ sĩ hay diễn viên mà chỉ thích khán giả gọi bác Văn Toản hay ông Văn Toản một cách giản dị.

Nghệ sĩ Văn Toản: Đa tài nhưng khiêm nhường 

Nghệ sĩ Văn Toản là một trong những diễn viên gạo cội của làng phim Việt. Xuất thân trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật nhưng ông đã sớm bén duyên với nghiệp diễn từ những thập niên 60 của thế kỉ trước.

Lúc trẻ, ông từng đắn đo với rất nhiều lựa chọn như đi hát cải lương, đi bộ đội, làm công nhân… thậm chí là trở thành cầu thủ cho đội tuyển Thể Công. Thế nhưng, sau đó, ông Văn Toản quyết định thi vào trường Kịch và trở thành một trong những sinh viên khóa Kịch đầu tiên của nền văn nghệ nước nhà.

Nghệ sĩ Văn Toản trong một tiểu phẩm phát trên truyền hình cách đây nhiều năm.

Sau khi tốt nghiệp trường Kịch, nghệ sĩ Văn Toản về công tác tại Nhà hát Kịch Việt Nam, cho tới năm 2000 thì về hưu. Sau khi về hưu, ông tiếp tục hoạt động nghệ thuật thông qua các phong trào quần chúng và cũng thường xuyên được mời tham gia các tiểu phẩm hài, cũng như các bộ phim truyền hình.

Công chúng yêu sân khấu và điện ảnh đều biết nghệ sĩ Văn Toản với các vai diễn trong các vở Erostat, Quê hương Việt Nam, Đàn chim xây giếng giữa trời và mới đây nhất là vai ông bố trong phim Chàng rể họ Lê. Là diễn viên Nhà hát kịch Việt Nam từ những năm 1970, Văn Toản thường không đóng những vai lớn, nhưng những vai mà ông đảm nhiệm luôn có sự sáng tạo, tìm tòi và để lại nhiều ấn tượng trong lòng công chúng.

Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên hơn cả là nghệ sĩ Văn Toản còn có khả năng sáng tác nhạc. Nếu có trong tay tập ca khúc do Văn Toản sáng tác bạn sẽ hết sức ngạc nhiên. Sự ngạc nhiên không phải chỉ ở việc một diễn viên không được đào tạo về âm nhạc lại có thể viết nên những nốt nhạc chất chứa nỗi đau, chất chứa thương yêu như vậy.

Khi nghỉ hưu, nghệ sĩ Văn Toản vẫn đi diễn.

Văn Toản viết nhiều về sự hy sinh thầm lặng của những chiến sĩ công an và những nỗi đau từ ma túy mà ông chứng kiến. Những ca khúc của Văn Toản không cầu kỳ, không gò bó, không mượt mà nhưng nó tự nhiên như chính cuộc sống.

Tuy nhiều tài lẻ, có cống hiến cho nền nghệ thuật nhưng từ lúc nghỉ hưu và bị điếc, nghệ sĩ Văn Toản không còn tiếc nuối. Chia sẻ với Gia đình&Xã hội, nghệ sĩ Văn Toản trải lòng: “Tôi bị điếc đã khoảng 7 năm nay. Ban đầu chỉ thấy ù ù ồn ào trong tai, tôi cũng tự day bấm nhưng không khỏi. Cho đến một ngày tai không còn nghe thấy tiếng động nào nữa, im lặng hoàn toàn thì tuổi già đến thật rồi! Tôi cũng xác định trước đến tuổi già sẽ có những tật bệnh sinh ra nên không sốc, không buồn. Cứ thế đón nhận thôi. Cũng chính vì bị điếc mà tôi từ chối đóng phim vì làm phim sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Bản thân gặp khó khăn và còn ảnh hưởng cả đoàn phim.

Hơn nữa với tôi, đến thời điểm này gần như không còn thiết tha với ống kính, với truyền hình, với vai diễn. Hết sạch và tuyệt nhiên không hối tiếc hay nhớ nhung gì”.

Nghệ sĩ Văn Toản trong cuộc sống thường ngày luôn giản dị, cởi mở và được rất được lòng bà con xóm giềng. Đối với gia đình ông là một người cha, người ông mẫu mực được con cháu yêu quý, kính trọng.

Ông sinh được ba người con, hai gái một trai. Cho đến bây giờ các con của ông đều đã trưởng thành, có gia đình riêng và sinh cho ông những đứa cháu xinh xắn. Ông vui vì các con mình không theo nghiệp cha bởi ông vẫn quan niệm rằng “nghiệp diễn khổ lắm, không biết bao giờ mới khá lên được”. Sự thành đạt của con cháu cũng là niềm an ủi với người nghệ sĩ đã từng trải qua biết bao khốn khó của cuộc đời.

Kể từ khi bị điếc, ông mời không đi đóng phim nữa.

Ngoài niềm vui bên gia đình, tuổi xế chiều, mỗi ngày ông chìm đắm trong niềm vui “chữa bệnh giá 0 đồng”. Nghệ sĩ quan tâm đến các bài thuốc dân gian từ khi còn trẻ. Thời đi diễn khắp nơi, đến đâu ông cũng tìm gặp những thầy thuốc nổi tiếng trong vùng. Ông mang tấm vé xem kịch đến nhà thầy, tặng và xin đổi lấy một phương thuốc bí truyền. Nghệ sĩ Văn Toản hứa sử dụng bài thuốc để giúp đỡ mọi người chứ không vụ lợi.

Dần dần, ông tích lũy được nhiều kiến thức, mẹo chữa dân gian. Mở ngăn kéo, ông lấy tập sách Những bài thuốc dân gian kỳ diệu với những công thức đơn giản như chữa viêm xoang bằng củ hành, viêm họng bằng chanh và muối, cảm cúm với nước gừng… do chính ông sưu tầm. Cuốn sách đó được ông tặng cho nhiều người như cẩm nang chữa bệnh trong nhà. Một số căn bệnh, ông để tên, địa chỉ, số điện thoại của thầy thuốc để mọi người liên hệ trực tiếp.

Nghệ sĩ Văn Toản không nhớ mình gặp, giúp đỡ được bao người, cũng chẳng nhận tiền hay quà cảm ơn. Ông chỉ vào tin nhắn cảm ơn của một người bệnh vừa gửi đến rồi cười nói: “Niềm vui ở đây chứ đâu”.

Nghệ sĩ Văn Toản hạnh phúc bên con cháu.

Ngoài hạnh phúc với “nghề mới”, nghệ sĩ Văn Toản còn có niềm vui với kinh Phật và đọc sách. Một ngày của ông nắng cũng như mưa, mùa đông cũng như mùa hè 7 giờ dậy tắm rửa vệ sinh rồi lên tụng kinh niệm Phật, xuống ăn sáng rồi ngồi đọc sách, đến giờ là đi đón cháu đi học, chăm lo cơm nước nhà cửa giúp con cái. Hiện tại, ở tuổi ngoài 80, nghệ sĩ Văn Toản sống bình yên và không còn tiếc nuối với điện ảnh.